مقاوم سازی ساختمان امروز در کشور در حالی تعریف میشود که تعداد زیادی از ساختمان‌های قدیمی به پایان عمر برنامه‌ریزی شده خود رسیده‌اند. مشکلات به وجود آمده در آن‌ها خود را در قالب خوردگی فولاد، ترک خوردگی و لایه لایه شدن بتن نشان می‌دهد. به علاوه، خیلی از این ساختمان‌ها برای تحمل بارهای بسیار کوچک‌تری نسبت به شرایط کنونی طراحی شده‌اند. به دلیل همین موارد، مهندسان سازه با چالش مقاوم‌سازی موثر و اقتصادی روبرو هستند.متاسفانه روش واحد و یکسانی برای انجام پروژه‌های مقاوم‌سازی وجود ندارد. به علاوه، فرآیند تعمیرات و بهسازی این سازه‌ها با دشواری بیشتری همراه است، زیرا بیشتر این سازه‌ها در حال بهره برداری بوده و همچنین تخصص بیشتر مهندسان سازه نیز در ساخت سازه‌های جدید است. به هر حال در صورتی که بتوان مقاوم سازی را بدون ایجاد مشکل برای عملکرد فعلی انجام داد، امکان رسیدن به اهداف وجود داشته و کلید رسیدن به موفقیت در این امر ترکیبی از توانایی طراحی و توانایی اجرایی مورد نیاز برای پروژه است. به همین دلیل مهندس باید توان خود را در استفاده از قوانین مکانیکی و سازه‌ای برای رسیدن به یک راه حل جامع به کار ببندد.
مقاوم سازی چیست؟
استفاده از واژه مقاوم سازی معمولا برای نوسازی ساختمان بوده، اگرچه هر دو به نظر مشابه می‌آیند، لیکن مفاهیم متفاوتی دارند. تعمیر سازه به فرآیند ساخت مجدد و نوسازی یک ساختمان یا المان‌های سازه‌ای آن گفته میشود. این فرآیند شامل یافتن مشکل، حذف قسمت‌های آسیب دیده و همچنین انتخاب و انجام مقاوم سازی مناسب جهت افزایش عمر سازه می‌باشد.
از طرف دیگر، مقاوم سازی، فرآیند بهبود سیستم سازه‌ای یک سازه‌ی موجود برای بهبود عملکرد آن تحت بارهای موجود یا برای افزایش مقاومت اجزای سازه‌ای برای حمل بارهای اضافی انجام می‌گیرد. برای این پروژه‌ها، طراحان با سازه‌هایی روبرو هستند که هر المان بخشی از بار فعلی را تحمل می‌کند. تاثیرات مقاوم سازی و یا حذف جزئی یا کلی المان‌های سازه‌ای باید با دقت بررسی شوند تا تاثیر آن‌ها بر عملکرد کلی سازه مشخص گردد، در صورتی که این مهم محقق نگردد، المان‌های موجود در حوالی منطقه معیوب ممکن است تحت تنش اضافی قرار بگیرند که این خود مشکل ساز خواهد بود.
مقاوم سازی ساختمان های قدیمی
بدون در نظر گرفتن زوال سازه، مقاوم سازی چندان پیچیده نیست. عملکرد ناقص به دلیل خطا در طراحی، حادثه و یا تغییر در بارگذاری به آسانی قابل شناسایی بوده و زمانی که زوال سازه بیشتر میشود، مقاوم سازی با پیچیدگی‌هایی همراه می‌گردد.برای یک سازه‌ی جدید، که به دلیل اشتباه طراحی یا ساخت نامناسب دچار مشکل است، میزان مشکل تقریبا مشخص است و عمر مورد انتظار سازه نیز به آسانی قابل بیان است. در نتیجه انتخاب روش مقاوم سازی مناسب چندان دشوار نیست.برای سازه‌های قدیمی‌تر که نیاز به مقاوم سازی دارند، شرایط پیچیده تر است. یک موضوع مهم عمر باقی مانده سازه است. چندان عاقلانه نیست که مثلا عمر بخشی از سازه را برای ۵۰ سال تمدید کنیم در حالی که فنداسیون آن تنها ۱۰ سال دیگر عمر خواهد کرد.
برای مثال یک جاده را در نظر بگیرید که قرار است برای ساخت و ساز یک پروژه به مدت ۵ سال مورد استفاده قرار بگیرد. اگر یک پل بر روی جاده موجود باید تعمیر گردد تا برای بازه زمانی کوتاهی مورد استفاده قرار بگیرد، تخریب آن و ساخت یک پل جدید از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست. در اینجا، در صورت امکان پل باید مقاوم سازی گردد و پل تعمیر شده نیاز نیست طول عمری بیش از ۵ سال داشته باشد.با در نظر گرفتن زوال سازه، استراتژی مقاوم سازی پیچیده‌تر می‌گردد، چرا که سطح عملکرد سازه به آرامی کاهش می‌یابد ولی هنوز هم الزامات را برآورده می‌کند.